TCMB: İşletmelere verilen kredilere uygulanan standartlarda bir miktar gevşeme başladı

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından yayımlanan Banka Kredileri Eğilim Anketi'ne göre, 2025 yılının birinci çeyreğinde, bankaların genel olarak işletmelere kullandırdıkları kredilere uyguladıkları standartlarda bir miktar gevşeme başladığı görüldü.

Alt kırılımlar incelendiğinde, büyük işletmelere verilen krediler ile yabancı para cinsinden açılan kredilere uygulanan standartlarda yeniden sıkılaşma başladığı gözlenirken, diğer işletme kredilerinde gevşeme başladığı görülüyor.

Para ve tahvil piyasına erişim olanağı standartları gevşetici yönde etkileyen en önemli faktör olurken, bankanın likidite pozisyonu standartları sıkılaştırıcı yönde etkileyen en önemli faktör oldu. 2025 yılının ikinci çeyreği için bankaların beklentisi, genel olarak işletmelere verilen kredilere uygulanan standartlarda gevşeme olacağı yönündedir. 2025 yılının ilk çeyreğinde konut ve taşıt kredilerine uygulanan standartlarda gevşemenin zayıflayarak devam ettiği, diğer bireysel kredi türlerine uygulanan standartlarda ise gevşeme başladığı görülüyor.

Konut kredilerinde risk algılaması, taşıt kredilerinde rekabet baskısı, diğer bireysel kredi türlerinde ise rekabet baskısı ile talep edilen teminatlara ilişkin riskler standartları gevşetici yönde etkileyen en önemli faktörler oldu. 2025 yılının ikinci çeyreği için bankaların beklentisi, konut ve taşıt kredilerine uygulanan standartlardaki gevşemenin zayıf şekilde devam edeceği, diğer bireysel kredi türlerine uygulanan standartlarda ise bir miktar sıkılaşma başlayacağı yönündedir.

İşletmelerin banka kredilerine olan talebi incelendiğinde, genel olarak işletmelere verilen kredilere olan talepteki artış, 2025 yılının ilk çeyreğinde bir miktar güçlenerek devam etti. Alt kırılımlar incelendiğinde, tüm işletme kredi türlerine olan talepte artış gözlendi.

Satıcıların peşin alımlarda uyguladığı iskonto ve kolaylıklar talebi artırıcı yönde etkileyen en önemli faktör olurken, sabit yatırıma ilişkin finansman ihtiyacı talebi azaltıcı yönde etkileyen en önemli faktör oldu. 2025 yılının ikinci çeyreğinde, genel olarak işletmelere verilen kredilere olan talepteki artışın güçlenerek devam etmesi bekleniyor.

2025 yılının birinci çeyreğinde, bir önceki çeyrekte görülen konut kredi talebindeki azalış yerini tekrar artışa, taşıt kredi talebindeki artış ise yerini tekrar azalışa bıraktı. Diğer bireysel kredi talebinde görülen artış güçlenerek devam etti. Konut kredilerinde konut piyasasına ilişkin beklentiler, diğer bireysel kredilerde ise menkul kıymet alımlarına ilişkin finansman ihtiyaçları talebi artıran en önemli faktör olurken, taşıt kredilerinde diğer bankalardan sağlanan krediler ile diğer finansman kaynakları talebi azaltan en önemli faktörler oldu.

2025 yılının ikinci çeyreği için bankaların beklentisi, konut ve diğer bireysel kredi türlerine olan talepteki artışın güçlenerek, taşıt kredi talebindeki azalışın ise zayıflayarak devam edeceği yönündedir.

İşletmelere kullandırılan kredilere uygulanan koşul ve kurallara bakıldığında, ortalama krediler üzerindeki kar marjında bir süredir görülen artışın yerini azalışa bıraktığı, daha riskli krediler üzerindeki kar marjındaki artış seyrinin ise devam ettiği gözlendi. Teminat ihtiyacı, kredi sözleşmesi özel koşulları ve vadeye ilişkin koşul ve kuralların sıkılaştığı görüldü.

Bireysel kredilere uygulanan koşul ve kurallar incelendiğinde, ortalama ve daha riskli krediler üzerindeki kar marjlarında konut kredilerinde görülen azalış ile diğer bireysel kredilerde görülen artış bu çeyrekte de devam etti, taşıt kredilerinde ise söz konusu kar marjları temelde aynı kaldı. Taşıt ve diğer bireysel kredi türlerinde vadeye ilişkin koşul ve kurallar gevşerken, diğer bireysel kredilerde teminat ihtiyacı ve faiz dışında alınan ücret ve komisyonlara ilişkin koşul ve kuralların sıkılaştığı gözlendi.

Bankaların fon sağlama imkânlarının gelişimi incelendiğinde, 2025 yılının ilk çeyreğinde yurt içi ve yurt dışı fonlama koşullarındaki gevşemenin devam ettiği görüldü. Yurt dışı fonlama maliyeti ile diğer koşul ve kuralların, yurt dışı fonlama koşullarına olan gevşetici etkisi zayıflayarak devam etti. 2025 yılının ikinci çeyreği için, yurt içi ve yurt dışı fonlama koşullarındaki gevşemenin devam edeceği bekleniyor.